Vogels ringen tijdens valavond in de wetlands van Mesas de Asta

In het zachte avondlicht vormden de wetlands van Mesas de Asta (Jerez de la Frontera) het decor voor een boeiende en tegelijk behoorlijk technische activiteit: vogels ringen. Ik sloot me aan bij een groep vrijwilligers – waaronder mensen van het SGHN Limes-project – technici en andere liefhebbers, allen met één gezamenlijk doel.

Haza de la Torre

Het ontmoetingspunt was een gebied dat bekendstaat als Haza de la Torre. Ik sprak er met José Cabral, een technisch specialist in biodiversiteit, die meer uitleg gaf over de activiteit, de ecologische waarde van het gebied en de soorten die we ringden.

José Cabral, technisch specialist in biodiversiteit

We werkten met twee bedreigde diersoorten: de dunbekmeeuw (Chroicocephalus genei) en de lachstern (Gelochelidon nilotica). Door te ringen verkrijgen we waardevolle informatie over natuurbehoud. Zoals José uitlegde, hangt de frequentie van de monitoring af van de mate van bedreiging van elke soort. Sommige soorten, zoals de ernstig bedreigde heremietibis, worden jaarlijks gemonitord. Andere soorten die speciale aandacht vereisen, zijn de witkopeend, de marmereend en de knobbelmeerkoet.

Maar het is minstens zo belangrijk om ook de minder bedreigde soorten goed te blijven volgen. Zo kan er op tijd worden ingegrepen als het mis dreigt te gaan, voordat ze in een kritieke situatie terechtkomen. Daarom zijn initiatieven als deze van grote waarde.

Een vogel staat op het punt uit het ei te kruipen

Een ei net na het uitkomen

We moesten heel voorzichtig zijn, zodat we niet op de jonge vogels trapten

Kuiken van een lachstern

De plek waar we ons bevonden, herbergt één van de grootste broedkolonies dunbekmeeuwen van Europa, en de grootste van heel Spanje. In droge jaren, wanneer geschikte leefgebieden schaars zijn, verzamelen deze vogels zich hier omdat er altijd water beschikbaar is. Ook verzamelen zich hier tot wel duizend paar lachsternen, wat een waar natuurspektakel oplevert.

Honderden vogels sieren de lucht

Eén van de dingen die me het meest opviel, was dat veel van de gevangen kuikens tekenen van zwakte vertoonden: sommige hadden een ontstoken oog of vertoonden duidelijke misvormingen. José legde uit dat dit volkomen normaal is. Omdat we aan het einde van het broedseizoen ringen om de vogels zo min mogelijk te storen, hebben de sterkste exemplaren hun nest al verlaten. De overgebleven vogels zijn meestal kuikens van nieuwe of minder ervaren ouders, en deze dieren zijn vaak besmet met parasieten.

Dit jaar was bovendien bijzonder opvallend vanwege wat José omschreef als een "voortplantingsexplosie" in sommige delen van het Middellandse Zeegebied. In droge jaren broeden veel soorten nauwelijks, maar in natte jaren – zoals 2025 – kan die activiteit ineens honderd keer zo groot zijn. Dit zijn natuurlijke schommelingen die al eeuwenlang voorkomen. Klimaatverandering speelt zeker een rol, maar in dit gebied is er nog te weinig langetermijndata om echt harde conclusies te trekken. De monitoring begon in de jaren zestig, en de duidelijkste effecten van klimaatverandering zijn tot nu toe vooral zichtbaar in gebieden als de Sierra Nevada, waar het contrast tussen droge en natte jaren veel sterker is geworden.

Kwak

Ik herinnerde mij dat, tijdens een eerder bezoek om vogels te kijken in Mesas de Asta, het waterpeil veel hoger stond. José legde uit dat het waterpeil kan gereguleerd worden door middel van sluizen. Vroeger kwam hier afvalwater van de suikerfabrieken terecht. Nadat het gebied verlaten was, begon een restauratieproces dat de voormalige kunstmatige lagunes heeft getransformeerd tot een ecosysteem met een opmerkelijke rijkdom aan fauna. Tegenwoordig worden deze lagunes uitsluitend gevoed door regenwater en zijn ze verbonden met andere nabijgelegen wetlands, waardoor ze een onderling afhankelijk systeem vormen dat voor vele soorten van vitaal belang is.

Lepelaars tijdens het gouden uur

De vogels werden zorgvuldig en efficiënt gevangen. We troffen de jongen in groepen, drijvend in ondiep water of rustend op de kleine eilandjes van het moerasgebied. We leidden ze naar het gebied waar we de kooien hadden opgezet, en daar vingen we er zoveel mogelijk om te kunnen ringen.

De netten worden binnen enkele minuten geplaatst

Het was redelijk eenvoudig om de vogels in de netten te drijven

Wat me het meest opviel, was de kalmte van de vogels tijdens het hele proces. Voor de meesten was het waarschijnlijk de eerste keer dat ze een mens van dichtbij zagen — maar zeker niet de laatste.

Jonge meeuwen wachten geduldig om geringd te worden

De vogels worden zo snel mogelijk vrijgelaten